Antimycotica zijn geneesmiddelen die specifiek ontwikkeld zijn om schimmelinfecties te behandelen en te voorkomen. Deze medicijnen werken door de groei van schimmels (fungi) te remmen of door schimmelcellen volledig te vernietigen. Schimmelinfecties komen vaak voor op de huid, nagels, in de mond of in andere lichaamsdelen waar een warm en vochtig milieu heerst.
Er bestaan verschillende soorten schimmelinfecties die kunnen optreden, zoals voetschimmel (athlete's foot), schimmelinfecties in de lies, ringworm, nagelschimmel en candidainfecties. Deze aandoeningen kunnen zowel oppervlakkig als dieper in het weefsel voorkomen, afhankelijk van het type schimmel en de locatie van de infectie.
Antimycotica bestrijden schimmelgroei door verschillende mechanismen. Sommige medicijnen verstoren de celwand van schimmels, waardoor deze afsterven, terwijl andere de voortplanting van schimmelcellen blokkeren. Hierdoor kan het lichaam de infectie natuurlijk overwinnen en herstellen.
Artsen schrijven antimycotica voor wanneer een schimmelinfectie is vastgesteld door middel van onderzoek of wanneer de symptomen duidelijk wijzen op een schimmelinfectie. De keuze voor een specifiek antimycoticum hangt af van de ernst van de infectie, de locatie en de gezondheid van de patiënt.
In Nederlandse apotheken zijn verschillende vormen van antimycotica verkrijgbaar, die kunnen worden onderverdeeld in lokale en systemische behandelingen. Lokale antimycotica worden direct op de aangetaste huid of nagels aangebracht en omvatten crèmes, zalven, sprays, poeders en nagellakken. Deze producten zijn ideaal voor oppervlakkige schimmelinfecties en hebben meestal minder bijwerkingen.
Systemische antimycotica worden oraal ingenomen in de vorm van tabletten of capsules en werken van binnenuit. Deze medicijnen zijn vooral geschikt voor hardnekkige of uitgebreide schimmelinfecties die niet reageren op lokale behandeling, zoals ernstige nagelschimmel of infecties in meerdere lichaamsdelen.
Bekende merken die in Nederland verkrijgbaar zijn, omvatten:
Veel lokale antimycotica zijn vrij verkrijgbaar bij de apotheek of drogist, terwijl systemische antimycotica meestal receptplichtig zijn. Dit is omdat orale antimycotica meer bijwerkingen kunnen hebben en professioneel medisch toezicht vereisen voor veilig gebruik.
Voetschimmel is een van de meest voorkomende huidinfecties in Nederland, vooral tijdens warme maanden. Deze infectie manifesteert zich tussen de tenen en kan zich uitbreiden naar de zolen. Effectieve behandeling omvat lokale applicatie van terbinafine crème of clotrimazol spray. Deze middelen doden de schimmel af en voorkomen verdere verspreiding.
Nagelschimmelinfecties vereisen vaak systemische behandeling vanwege de moeilijke penetratie in de nagelplaat. Itraconazol capsules worden frequent voorgeschreven voor teen- en vingernagels, terwijl fluconazol tabletten een alternatief bieden. De behandeling duurt meestal 3-6 maanden voor teennagels.
Schimmelinfecties van de huid, zoals ringworm, worden effectief behandeld met miconazol crème of ketoconazol shampoo. Deze brede spectrum antimycotica zijn geschikt voor verschillende lichaamsdelen en bieden snelle verlichting van jeuk en irritatie.
Vaginale candidiasis komt regelmatig voor bij vrouwen. Fluconazol capsules bieden een eenvoudige eenmalige behandeling, terwijl clotrimazol zetpillen lokaal werken. Beide opties zijn effectief tegen Candida albicans.
Mondspruw, vooral voorkomend bij baby's en immunogecompromitteerde patiënten, wordt behandeld met nystatin suspensie of miconazol gel die direct in de mondholte worden aangebracht.
De behandelduur varieert significant per infectietype. Huidinfecties vereisen meestal 2-4 weken behandeling, terwijl nagelinfecties 3-12 maanden kunnen duren. Vaginale infecties worden vaak binnen 1-3 dagen genezen, en mondspruw verdwijnt gewoonlijk na 1-2 weken behandeling.
Het is cruciaal om de volledige behandelkuur af te maken, zelfs wanneer symptomen verdwijnen. Vroegtijdig stoppen kan leiden tot terugkeer van de infectie en resistentieontwikkeling. Continueer de behandeling zoals voorgeschreven door uw arts of apotheker.
Voor optimale resultaten dient u de volgende richtlijnen te volgen:
Verbetering treedt meestal binnen 1-2 weken op voor huidinfecties en binnen enkele dagen voor vaginale infecties. Bij nagelinfecties kan het maanden duren voordat visuele verbetering zichtbaar wordt vanwege de langzame nagelgroei.
Lokale antimycotica kunnen verschillende bijwerkingen veroorzaken op de behandelde huid. De meest voorkomende lokale reacties zijn huidirritatie, roodheid, jeuk en een brandend gevoel op de behandelde gebieden. Soms kan contact dermatitis optreden, vooral bij langdurig gebruik of bij personen met een gevoelige huid.
Orale antimycotica kunnen meer uitgebreide bijwerkingen hebben, waaronder maagdarmklachten zoals misselijkheid, diarree en buikpijn. Leverfunctiestoornissen kunnen optreden, vooral bij langdurige behandeling. Hoofdpijn, duizeligheid en huiduitslag zijn ook gerapporteerde bijwerkingen.
Antimycotica mogen niet gebruikt worden bij bekende overgevoeligheid voor de werkzame stof. Bij zwangerschap en borstvoeding is voorzichtigheid geboden, vooral bij systemische antimycotica. Overleg altijd met uw arts of apotheker voordat u antimycotica gebruikt tijdens deze perioden. Personen met leverproblemen moeten extra voorzichtig zijn met orale antimycotica.
Goede hygiëne is essentieel voor het voorkomen van schimmelinfecties. Was uw handen regelmatig en zorg voor dagelijkse lichaamshygiëne. Droog uzelf grondig af, vooral in huidplooien en tussen tenen. Vermijd het delen van handdoeken, sokken of schoenen met anderen om kruisbesmetting te voorkomen.
Draag ademende, katoenen kleding die vocht afvoert van de huid. Wissel dagelijks van ondergoed en sokken. Kies schoenen van natuurlijke materialen die ventilatie mogelijk maken. Gebruik antischimmelpoeders in schoenen en laat schoenen volledig drogen tussen het dragen door.